انواع روش های متداول استریلیزاسیون

انواع روش های متداول استریلیزاسیون

 

بخار (حرارت مرطوب)

گرما سبب نابودی میکروارگانیسم ها می شود ولی با اضافه نمودن رطوبت این فرایند تسریع می شود. بخار جهت استریل کردن کافی نیست و فشار بالاتر از اتمسفر لازم است تا بر دمای بخار بیفزاید و نابودی میکروارگانیسم ها را افزایش دهد. تماس مستقیم با بخار اشباع، اساس فرآیند استریلیزاسیون با این روش می باشد. بخار، در طی مدت مشخص و در دمای لازم، به تمام سطوح و فیبرهای ماده مورد نظر نفوذ می نماید. وقتی بخار تحت فشار به درون محفظه دستگاه استریل کننده وارد می شود، در تماس با ادوات سرد متراکم تر می گردد. این تراکم گرما آزاد می کند و همزمانی گرما و بخار دو عنصر مورد نظر جهت استریلیزاسیون می باشند.

 

اتیلن اکساید

جهت استریلیزاسیون مواردی بکار می رود که گرما و رطوبت برای آن مضر است لذا جهت استریل کردن ادوات یکبار مصرف، پلاستیک، اپتیک و الکتریکی استفاده می شود. اتیلن اکساید یک ماده شیمیایی است که از کاغذ و پارچه و بعضی فیلم های پلاستیک نفوذ نموده، سبب نابودی میکروارگانیسم و حتی اسپورها می گردد. مکانیسم مرگ این میکرو ارگانیسم ها به علت تداخل در متابولیسم پروتئین و تولید مثل سلولی می باشد. گاز اتیلن اکساید قابلیت اشتعال و انفجار شدید در هوا دارد. لذا مراحل استریلیزاسیون در محفظه های تحت کنترل و ضد انفجار صورت می گیرد. به دستگاهی که از اتیلن اکساید جهت استریلیزاسیون بکار گرفته می شود « اتوکلاو شیمیایی » می‌گویند.

دمای کارکرد این دستگاه در حدود 44-60 درجه است و نیاز به 450 mg/litre گاز اتیلن اکساید دارد.

 

گرمای خشک

گرمای خشک بصورت هوای داغ جهت استریل کردن روغن ها و فرآورده های نفتی که گاز اتیلن اکساید و بخار نمی توانند نفوذ کنند، بکار می رود. مرگ میکروارگانیسم ها به دلیل اکسیداسیون فیزیکی و انعقاد پروتئین های سلولی در اثر سوختن می باشد.

 

هیدروژن پراکسید پلاسما

پلاسما حالت چهارمی از ماده است که در اثر میدان های الکتریکی و مغناطیسی به وجود می آید. ابر پلاسمای ، شامل یون، الکترون و اجزای خنثی اتمی می باشند.

رادیکالهای آزاد موجود در ابر هیدروژن پراکسید ، با تداخل در غشاء سلولی و آنزیم ها سبب مرگ میکرو ارگانیسم ها می گردند. خاصیت مورد توجه پلاسما یا ابر هیدروژن پر اکسید از بین بردن اسپرها در دما و غلظت پائین می باشد.

 

محلول های شیمیایی

مایعات شیمیایی که توسط مراجع ذی صلاح از جمله سازمان حفاظت از محیط زیست بی خطر شمرده شوند به عنوان جایگزین در استریل کردن مواد حساس به گرما و در شرایطی که سترون کننده های گازی و پلاسما وجود نداشته باشند و یا استفاده از اتیلن اکساید به دلیل زمان اجرا غیر عملی باشد، مورد استفاده قرار می گیرد. ادوات باید در مدت زمان استاندارد، به حالت غوطه ور در محلول شیمیایی قرار گیرند، تا اسپرها نابود گردند. از رایج ترین محلول های شیمیایی سفید کننده کلره می باشد.